Om te begrijpen hoe de pil en andere anticonceptiemethoden met hormonen werken, is het goed om eerst te kijken wat de natuurlijke hormonen in je lichaam doen.
Hormonen zijn de boodschappers van je lichaam.
Ze worden van de plek waar ze geproduceerd worden, via het bloed, naar het orgaan getransporteerd waar ze een boodschap afleveren.
Meestal is de boodschap dat er iets geproduceerd moet worden of dat de productie moet stoppen.
Ze zetten dus vaak iets aan of uit op celniveau.
In de vrouwelijke hormooncyclus spelen veel hormonen een rol.
Ik beperk me hier tot oestrogeen en progesteron omdat dit de hormonen zijn die in anticonceptie middelen als de pil worden gebruikt.
Wat doet oestrogeen
Oestrogeen wordt aangemaakt in de eierstokken, de bijnieren, vetweefsel en na de eisprong door het opengesprongen eiblaasje dat verandert in het corpus luteum (het gele lichaam). Tijdens de zwangerschap wordt het in de moederkoek (de placenta) aangemaakt.
Het stimuleert vrouwelijke kenmerken, het libido en de vruchtbaarheid.
Verder zorgt het ervoor dat het baarmoederslijmvlies in de eerste helft van de menstruatiecyclus wordt opgebouwd en goed doorbloed is zodat er na een eventuele bevruchting een goede innesteling van de bevruchte eicel kan plaatsvinden.
De hoeveelheid oestrogeen in je bloed stijgt met name in de eerste helft van de menstruatiecyclus tot aan de eisprong.
Heeft de hoeveelheid oestrogeen een bepaalde hoeveelheid in je bloed bereikt, dan is dit het seintje voor je lichaam om het hormoon aan te maken dat de eisprong in gang zet.
Wat doet progesteron
Progesteron wordt geproduceerd in de eierstokken, de bijnieren en na de eisprong door het corpus luteum (het gele lichaam).
Na de eerste 3 maanden van een zwangerschap neemt de moederkoek (de placenta) de productie over.
Progesteron zorgt ervoor dat de cellen van het baarmoederslijmvlies goed rijpen zodat een eventuele bevruchte eicel zich kan innestelen. Voldoende progesteron is nodig om een zwangerschap in stand te houden. Het voorkomt dat het baarmoederslijmvlies, en later de placenta, wordt afgestoten. Oftewel het voorkomt dat je gaat menstrueren.
De grootste stijging van de hoeveelheid progesteron in je bloed, vindt plaats na de eisprong.
Progesteron zorgt ervoor dat er een soort slijmprop ontstaat in de baarmoedermond waardoor spermacellen moeilijk in de baarmoeder kunnen komen.
Een hogere progesteron spiegel in je bloed voorkomt tijdens een zwangerschap dat er volgende eicellen rijpen.
De natuurlijke menstruatiecyclus
Tijdens de natuurlijke menstruatiecyclus schommelen de hoeveelheden van oestrogeen en progesteron in je bloed in een vast patroon.
Tijdens de eerste 2 weken tot aan de eisprong, stijgt met name de hoeveelheid oestrogeen.
In de week na de eisprong, stijgt met name de hoeveelheid progesteron in je bloed.
Als er geen bevruchte eicel innestelt, daalt de hoeveelheid oestrogeen en progesteron in je bloed in de vierde week van de cyclus.
Als de hoeveelheden in je bloed onder een bepaald niveau zakken, stoot het lichaam het baarmoederslijmvlies af. Dit is wat we de menstruatie noemen.
De menstruatie is het seintje voor je lichaam om weer meer oestrogeen te gaan produceren en het hele riedeltje begint weer opnieuw.
Is er wel een bevruchte eicel, dus als je zwanger bent, dan blijft de productie van met name progesteron hoog waardoor het baarmoederslijmvlies niet afgestoten wordt.
Hoe werkt de pil
Bij gebruik van de pil en andere hormonale anticonceptie methoden, zijn de hoeveelheden hormonen in je bloed gelijk aan die van het beginstadium van een zwangerschap. Doordat je lichaam denkt dat het zwanger is, rijpt er geen eitje en vindt er geen eisprong plaats.
Daarnaast wordt de opbouw van baarmoederslijmvlies waarin een innesteling van een bevruchte eicel kan plaatsvinden, geremd.
Ook wordt er een slijmprop gevormd in de baarmoederhals waardoor spermacellen de baarmoeder en eierstokken moeilijker kan bereiken wardoor er geen bevruchting kan plaatsvinden.
Dit is het principe waarop de werking van synthetische hormonen berust.
Gebruik je een ancticonceptie methode met alleen synthetisch progesteron, zoals het Mirena spiraal of de mini-pil, dan worden de eicelrijping en de eisprong niet altijd geremd.
Voor alle hormonale anticonceptie methoden geldt, dat de productie van natuurlijke hormonen door je lichaam wordt geremd.
Daarmee is er geen natuurlijke schommeling meer in de hoeveelheid hormonen in je bloed.
Dat betekent dat er geen natuurlijke menstruatiecyclus is bij gebruik van de pil en andere hormonale anticonceptiva.
Jouw eigen hormoonproductie wordt dus niet gereguleerd maar buiten spel gezet.
Daarnaast reageren veel andere hormonen op de cyclische stijging en daling van de hoeveelheid oestrogeen en progesteron in je bloed.
Ook de productie van deze hormonen wordt dus beïnvloed door het gebruik van hormonale anticonceptie methoden.
Denk daarbij aan testosteron (beïnvloed o.a. je zin in seks), schildklierhormonen en serotinine (dit voorkomt depressiviteit).
Gebruik van de pil en menstruatie
De meeste pilsoorten en de Nuvaring bevatten naast progesteron ook oestrogeen.
Het oestrogeen gehalte is zodanig, dat er een minimale opbouw van baarmoederslijmvlies is.
Als je de pil of de Nuvaring gebruikt, dan ga je vloeien nadat je een paar dagen gestopt bent met innemen of als je de ring verwijderd hebt.
Deze bloeding treedt op omdat de hoeveelheid hormonen in het bloed daalt. Het lijkt dan alsof je een normale hormonale cyclus hebt.
Bij sommige pil-soorten slik je wel pillen door. In de pillen van de laatste week zitten geen hormonen zodat ook dan de hoeveelheid hormonen in je bloed daalt.
Bij hormonale anticonceptie methoden waarbij er een constante hoeveelheid hormonen wordt afgegeven, zoals de prikpil, het hormoonstaafje en het Mirena spiraal, vindt er geen onttrekkingsbloeding plaats.
Bij deze methoden is er helemaal geen schommeling meer in de hoeveelheid hormonen die afgegeven worden en dus wordt het baarmoederslijmvlies ook niet afgestoten.
Stoppen met hormonale anticonceptie en andere anticonceptie methoden
Als we het hebben over anticonceptie, dan ga ik ervan uit dat je samen wilt genieten van je seksualiteit.
Dat betekent dat je samen verantwoordelijk bent om ervoor te zorgen dat er geen zwangerschap ontstaat als jullie dat niet willen.
Dat betekent ook dat je samen bekijkt welke vorm van anticonceptie het beste past bij jullie situatie.
Eventueel probeer je een aantal vormen uit.
Als je kiest voor een anticonceptiemethode zonder hormonen, zorg er dan voor dat je heel goed weet hoe jouw cyclus in elkaar zit en wanneer je vruchtbare dagen zijn.
Leer je eigen cyclus kennen en hoe jouw lichaam aangeeft dat je vruchtbaar bent.
Bespreek samen met je partner hoe jullie met jouw vruchtbare dagen om willen gaan.
Als je wilt stoppen met de pil en terug wilt naar een gezonde menstruatiecyclus, dan kan het e-boekje ‘Stoppen met de pil doe je zo’ je daarbij ondersteunen.
Als bonus krijg je het e-boek ‘Alle anticonceptie methoden op een rij’ er gratis bij.
Klik hier voor meer info en om het e-boekje te bestellen.
Bij het ontdekken hoe jouw eigen natuurlijke cyclus in elkaar zit, kan het Cyclus dagboek je helpen. Dat kun je hier bestellen.
Wil je beide e-boekjes bestellen, maak dan gebruik van deze link, dan krijg je een fijne bundelkorting.
Warme groet, Astrid
